Παρασκευή 11 Ιουλίου 2014

Σάββατο 11 Ιουλίου 1942: Πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονίκη



Τα πρώτα μέτρα ενάντια στους Έλληνες Εβραίους της Θεσσαλονίκης εφαρμόστηκαν το 1942. Η γερμανική στρατιωτική διοίκηση στη Θεσσαλονίκη έβγαλε διαταγή όλοι οι άντρες Εβραίοι της πόλης από 18 μέχρι 45 χρονών να συγκεντρωθούν στην πλατεία Ελευθερίας το Σάββατο 11 Ιουλίου 1942 για να γίνει απογραφή τους. Στη συγκέντρωση οι Γερμανοί εξευτέλισαν και βασάνισαν πολλούς Εβραίους.


Στο απόσπασμα ένας Εβραίος της Θεσσαλονίκης, ο Γιομτώβ Γιακοέλ, μιλάει γι’ αυτή τη συγκέντρωση.

«Τας πρώτας ημέρας του Ιουλίου 1942 εδημοσιεύθη εις τας εφημερίδας της Θεσσαλονίκης επίσημος ανακοίνωσις της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοικήσεως Θεσσαλονίκης - Αιγαίου. Δι’αυτής προσεκαλούντο άπαντες οι Ισραηλίται άρρενες, ηλικίας 18-45 ετών, όπως παρουσιασθούν εις την πλατείαν Ελευθερίας την πρωίαν του Σαββάτου 12 Ιουλίου, […] επί απειλή αυστηρών ποινών. […] Η ενέργεια αύτη υπήρξεν η πρώτη, από της Κατοχής, επίσημος εκδήλωσις αντισημιτικής πολιτικής εν Θεσσαλονίκη. […]  

Κατά την συγκέντρωσιν ταύτην σημειούνται αρκεταί κακοποιήσεις υπό Γερμανών στρατιωτικών και αξιωματικών εις βάρος των Εβραίων. Επειδή μερικοί εξ αυτών εβράδυνον να προσέλθουν, κτυπούνται βαναύσως δια των χειρών, των ποδιών και του βούρδουλα. Μία ομάς Γερμανών ναυτικών δείχνειυπερβολικήν αγριότητα εις τας κακοποιήσεις αυτάς. Οι Γερμανοί χωροφύλακες της στρατονομίας (F.G.) χύνουν τα μπουλντώκ εναντίον ωρισμένων Ισραηλιτών, διότι ετόλμησαν να καπνίσουν ή να φορέσουν κάλυμμα εις την κεφαλήν των δια να προφυλαχθούν από τον καυστικόν ήλιον του Ιουλίου. Άλλους Ισραηλίτας οι οποίοι, κουρασθέντες από πολλών ωρών αναμονήν, εκάθησαν κατά γης, οι άνθρωποι της Γκεστάπο δέρνουν και μέχρις αιματώσεως. […] Εις άλλους Ισραηλίτας επιβάλλεται η υποχρέωσις συνεχούς και επί ώρας ακαταπαύστως, εκτελέσεως γυμναστικών ασκήσεων κοπιωδών, επί απειλή ξυλοδαρμού. Τέλος, άλλαι ομάδες Γερμανών υποχρεώνουν Ισραηλίτας εις την εκτέλεσιν εξευτελιστικών κινήσεων (τούμπες) υπό τα όμματα των χριστιανών περιέργων και θεατών. Προς συμπλήρωσιν δε του θεάματος λαμβάνονται και φωτογραφίαι της συγκεντρώσεως εκ μέρους Γερμανών φωτορεπόρτερ, αι οποίαι αμέσως την επομένην περετίθεντο εις τον ελληνικόν τύπον με χαρακτηριστικάς, εις βάρος των Ισραηλιτών, περιγραφάς. […] Άλλα κρούσματα αυθαιρεσιών εναντίον Ισραηλιτών εσημειούντο διαδοχικώς, όπως η βιαία αποβολή δεκαπεντάδος καταστηματαρχών (οπωροπωλών, παντοπωλών, κρεοπωλών, κλπ.) εκ της κεντρικής αγοράς της οδού Βασ. Ηρακλείου και η εγκατάστασις εις αυτά χριστιανών λαχανοπωλών, εξωσθέντων εξ άλλης περιφερείας της πόλεως, Η μέθοδος αύτη, ευδοκιμήσασα εις την περίπτωσιν των επαγγελματιών τούτων, ήρχισε να κινή την όρεξιν και άλλων συναγωνιστών των Ισραηλιτών και να σημειούνται τακτικαί επεμβάσεις των Γερμανών προς αυθαίρετον αποβολήν καταστηματαρχών Ισραηλιτών εκ κεντρικών εμπορικών καταστημάτων και εγκατάστασιν εις αυτά χριστιανών επιχειρηματιών, είτε προσκειμένων εις τους Γερμανούς είτε εξαγοραζόντων αδρώς την εύνοιαν γνωστών μεσαζόντων πλησίων αυτών» (Γιομτώβ Γιακοέλ, Απομνημονεύματα, Θεσσαλονίκη 1993, σ. 57-58, 98-99). 


Παρασκευή 4 Ιουλίου 2014

Το μνημείο του Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη

Το Μνημείο προς τιμή των 50.000 Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης που δολοφονήθηκαν στα Ναζιστικά στρατόπεδα του θανάτου, βρίσκεται στην Πλατεία Ελευθερίας. Το Μνημείο σχεδιάστηκε από τους αδελφούς Glid και παριστάνει την επτάφωτο λυχνία και φλόγες με ένα πλέγμα ανθρώπινων σωμάτων.



Το Μνημείο είχε τοποθετηθεί στη συμβολή των οδών Αλεξάνδρου Παπαναστασίου και Νέας Εγνατίας, στις 23 Νοεμβρίου 1997 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Το 2006 το Μνημείο μεταφέρθηκε στην Πλατεία Ελευθερίας (η οποία τώρα λειτουργεί ως υπαίθριο parking) και στήθηκε σε μια γωνιά της, στη συμβολή των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου και της παραλιακής Λεωφόρου Νίκης, όπου και θα έπρεπε να είχε στηθεί από την αρχή, αφού εδώ εκδηλώθηκε στις 11 Ιουλίου 1942 η πρώτη  οργανωμένη δημόσια κίνηση των ναζιστικών αρχών κατοχής της πόλης ενάντια στους Εβραίους κατοίκους της. 


Και ο περιβάλλων το Μνημείο χώρος ... 

Τετάρτη 2 Ιουλίου 2014

«Άρια» Εβραία



[Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα http://www.kar.org.gr/2014/07/02/%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BF-%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE%BF-%CE%BC%CF%89%CF%81%CF%8C-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%BD%CE%B1%CE%B6%CE%AF-%CE%AE%CF%84%CE%B1%CE%BD-%CF%80%CE%B1%CE%B9/ ]


Η φωτογραφία της Έσι Ταφτ, ως βρέφος, είχε επιλεγεί από τους Ναζί σε διαγωνισμό για το τέλειο «άριο μωρό». Όταν ήταν έξι μηνών, το πρόσωπό της εμφανίστηκε σε εξώφυλλο περιοδικού, αφίσες και καρτ ποστάλ προπαγάνδας στη ναζιστική Γερμανία. Μάλιστα, η 80χρονη πλέον Ταφτ αναφέρει πως επιλέχθηκε από τον ίδιο τον Γκέμπελς. Όμως η «μηχανή προπαγάνδας» του, δεν ανακάλυψε ποτέ ότι το μωρό ήταν παιδί Εβραίων. «Αν οι Ναζί ήξεραν ποια είμαι δεν θα ζούσα», λέει η ίδια σήμερα.

Πρόσφατα η 80χρονη Έσι Ταφτ παρουσίασε στο Μουσείο μνήμης του Ολοκαυτώματος Γιαντ Βάσεμ του Ισραήλ, ένα αντίγραφο από το εξώφυλλο ενός ναζιστικού περιοδικού που απεικόνιζε την ίδια ως πρότυπο «άριου μωρού».

Η Ταφτ, που είναι καθηγήτρια χημείας στη Νέα Υόρκη, διηγήθηκε την ιστορία της στην εφημερίδα Bild. Όπως ανέφερε, η μητέρα της, Παολίν Λέβινσον, την είχε πάει στον Χαν Μπάλιν διάσημο φωτογράφο του Βερολίνου, το οποίο μαστιζόταν από τις αντισημιτκές επιθέσεις. Ο Μπάλιν τράβηξε τη φωτογραφία της μικρής Έσι. Λίγους μήνες αργότερα, η μητέρα της ανακάλυψε με τρόμο ότι  η φωτογραφία της κόρης της είχε γίνει εξώφυλλο του «Sonne ins Hause», ένα ναζιστικό περιοδικό για την «άρια» οικογένεια.

Φοβούμενη ότι η οικογένεια της θα μπορούσε να γίνει στόχος των Ναζί , η Παολίν έτρεξε στον φωτογράφο να τον ρωτήσει τι συνέβη. Ο Χανς Μπάλιν της είπε πως ο ίδιος ήξερε ότι ήταν οικογένεια Εβραίων και πως είχε σκόπιμα στείλει τη φωτογραφία της κόρης της σε έναν διαγωνισμό των Ναζί, που έψαχναν τον πιο όμορφο «άριο» μωρό.

«Ήθελα να τους γελοιοποιήσω», της είπε. Και όπως φαίνεται, το πέτυχε. Η φωτογραφία κέρδισε τον διαγωνισμό και μάλιστα πιστεύεται ότι επιλέχθηκε από τον ίδιο τον υπουργό Προπαγάνδας των ναζί Γιόζεφ Γκέμπελς.

Φοβούμενοι ότι θα αναγνωρίσουν το μωρό  από το περιοδικό και θα ρωτήσουν για την ταυτότητά του, οι γονείς της Έσι την κράτησαν στο σπίτι. Η φωτογραφία της εμφανίστηκε στη συνέχεια σε αφίσες προπαγάνδας και ναζιστικές καρτ-ποστάλ, μέσω των οποίων την αναγνώρισε μια θεία της από την πόλη Μέμελ (μέρος τώρα της Λιθουανίας). Όμως οι Ναζί δεν ανακάλυψαν ποτέ την πραγματική της ταυτότητα.
 

Το 1938 ο πατέρας της συνελήφθη από τη Γκεστάπο με την κατηγορία ότι είχε καταθέσει ψευδή φορολογικά στοιχεία. Ωστόσο απελευθερώθηκε όταν ο λογιστής του, που ήταν μέλος του ναζιστικού κόμματους, τον υπερασπίστηκε. Μετά από αυτό η οικογένεια έφυγε από τη Γερμανία. Αρχικά πήγε στη Λετονία και μετά στο Παρίσι. Όταν η γαλλική πρωτεύουσα κατελήφθη από τους Ναζί, με τη βοήθεια Γάλλων αντιστασιακών κατάφεραν να σωθούν πηγαίνοντας αυτή τη φορά στην Κούβα. Το 1949 η οικογένεια μετακόμισε μόνιμα στις ΗΠΑ.