Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου 2014

"Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος", του Πρίμο Λέβι


Ο Πρίμο Λέβι γεννήθηκε στο Τορίνο το 1919 από οικογένεια εβραϊκής καταγωγής. Αφού τελείωσε το λύκειο το 1937, γράφτηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου του Τορίνο. Τον Νοέμβριο του 1938 τέθηκαν σε ισχύ στην Ιταλία οι ρατσιστικοί νόμοι με τους οποίους επιβλήθηκε πληθώρα διακρίσεων σε βάρος των Εβραίων της χώρας. Μεταξύ άλλων απαγορευόταν πλέον στους Εβραίους η εγγραφή στο Πανεπιστήμιο, όμως όσοι ήδη σπούδαζαν, όπως ο Λέβι, μπορούσαν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Τελικά αποφοίτησε με άριστα το 1941 αλλά πάνω στο πτυχίο του αναγραφόταν ότι ήταν Εβραίος.
Τον Οκτώβριο του 1943 εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση Δικαιοσύνη και Ελευθερία (Giustizia e Libertà). Καθώς όμως τόσο ο ίδιος όσο και οι σύντροφοί του δεν ήταν εκπαιδευμένοι, πολύ γρήγορα, τον Δεκέμβριο του 1943, συνελήφθησαν από τη φασιστική αστυνομία και μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο στο Φόσολι. Στις 22 Φεβρουαρίου του 1944, 650 Εβραίοι, μεταξύ αυτών και ο Λέβι, στοιβάχτηκαν σε ένα τρένο (ήταν 50 άνθρωποι σε κάθε βαγόνι) και μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Εκεί καταγράφηκε ως το νούμερο 174.517 και αμέσως οδηγήθηκε στο στρατόπεδο Buna-Monowitz, γνωστό ως Άουσβιτς 3 (Μόνοβιτς), όπου παρέμεινε μέχρι την απελευθέρωσή του από τον Κόκκινο Στρατό στις 27 Ιανουαρίου του 1945. Από τους 650 Εβραίους που μεταφέρθηκαν εκείνη την μέρα του Φεβρουαρίου στο Άουσβιτς τελικά επέζησαν μόλις 20 άτομα.
Μετά την απελευθέρωσή του το 1945 θα περιπλανηθεί για αρκετούς μήνες στην ανατολική Ευρώπη και θα επιστρέψει στην Ιταλία τον Οκτώβριο του ίδιου έτους.
Ο Πρίμο Λέβι αυτοκτόνησε το 1987.
 
«Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος»
Το βιβλίο του «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» είναι μια συγκλονιστική μαρτυρία για το τι συνέβη όσο βρισκόταν ο ίδιος στο Άουσβιτς. Μέσα από της σελίδες βλέπουμε την σκληρή καθημερινότητα που περνούσαν οι κρατούμενοι και την πάλη για την επιβίωση. Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι ιδιαίτερο διότι ο συγγραφέας, αν και ήταν ο ίδιος που πέρασε αυτούς τους εφιαλτικούς μήνες μέσα στο Άουσβιτς, δε δείχνει μίσος για τους βασανιστές του, αλλά το βιβλίο έχει ύφος αυτοβιογραφικό και προσπαθεί να περάσει στους αναγνώστες του αυτά που πέρασε στο Άουσβιτς, διότι όπως δηλώνει ο ίδιος στο βιβλίο του πιστεύει ότι έτσι θα απελευθερωθεί από αυτό.
Το βιβλίο αρχίζει με ένα ποίημα του συγγραφέα του και στη συνέχεια η αφήγηση μοιράζεται σε δεκαεφτά κεφάλαια. Στα δεκαεφτά κεφάλαια περιγράφονται όσα συγκράτησε η μνήμη από τους έντεκα οριακούς μήνες του Άουσβιτς: το ταξίδι στα κλειστά βαγόνια, η αρχική επιλογή που κανένας δεν μπορούσε να την αντιληφτεί καθαρά, η σφράγιση των μελλοθανάτων Haftling (έτσι ονομάζονται οι κρατούμενοι στο βιβλίο), η μύηση στην διαδικασία της αναμονής του θανάτου, οι τελετουργικές λεπτομέρειες της ηθικής εκμηδένισης που έπρεπε να προηγηθεί της βιολογικής, η δουλεία, η ασιτία, ο νυχτερινός ύπνος και τα όνειρα, η εμπειρία του Κομάντο Χημείας. Επίσης καταγράφονται γεγονότα, περιστατικά και συναντήσεις: η επιλογή για τους θαλάμους αερίων τον Οκτώβριο του 1944, η εκτέλεση μπροστά στους σιωπηλούς κρατούμενους ενός σαμποτέρ, ο κώδικας της μονομαχίας στις σχέσεις των κρατουμένων, η κτηνωδία των Κάπο. Τέλος τις τελευταίες δέκα ημέρες στο αναρρωτήριο όταν οι Γερμανοί φεύγουν μέχρι που ο σοβιετικός στρατός μπαίνει στο στρατόπεδο.

Ο Πρίμο Λέβι και η το Άουσβιτς
Το Άουσβιτς υπήρξε - και το Άουσβιτς δεν τέλειωσε ποτέ: αυτά είναι τα δύο σταθερά όρια μέσα στα οποία κινείται η πνευματική αναζήτηση του Πρίμο Λέβι.
Μέσα σε αυτά τα όρια θέλησε να γυρέψει το παρελθόν, να φανταστεί το μέλλον, να ζήσει το παρόν.
Μέχρι το τέλος της ζωής του αρνήθηκε πεισματικά να ζητήσει εξωτερική λύση: μια θρησκεία, μια φιλοσοφική θεωρία για σίγουρες ερμηνείες. «Υπήρξε το Άουσβιτς, επομένως δεν μπορεί να υπάρχει Θεός» γράφει σε ένα γράμμα του στον Ισπανό μεταφραστή του – για να συμπληρώσει λίγες μόλις εβδομάδες πριν από την αυτοκτονία του, το ακόμη σπαρακτικότερο μέσα στην ανθρωπιά του σχόλιο: «ψάχνω μα δεν βρίσκω την απάντηση».
Η πρόταση του Λέβι είναι ο σπαραγμός της μνήμης: το να αναζητήσει κανείς τον άνθρωπο και την ηθική του αντίσταση απέναντι στο ανθρώπινο κακό μέσα στο στομάχι της κόλασης, να αναζητήσει εκεί το θεϊκό ίσκιο, όχι εκείνον το μετά θάνατο παράδεισο, όπου η δικαιοσύνη και η αγάπη θα είναι επιβεβλημένος μονόδρομος.
Ο Λέβι μίλησε για την ανάγκη να βρει ο άνθρωπος τη δικαιοσύνη και την αγάπη μέσα από τη μνήμη της φρίκης των λάγκερ - γιατί μόνο έτσι μπορεί να παραμείνει άνθρωπος.
Διαβάζοντας το βιβλίο αυτό μου απαντήθηκαν μερικά ερωτήματα, τα περισσότερα ιστορικά, ωστόσο δημιουργήθηκαν περισσότερα κάποια για τον ίδιο μου τον εαυτό και άλλα για την κοινωνία και τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε.
Συνιστώ αυτό το βιβλίο ανεπιφύλακτα σε όποιον ενδιαφέρετε και έχει την δύναμη να το διαβάσει.

Πηγές:
Primo Levi, Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος, μετάφραση Χαρά Σαρλικιώτη, Αθήνα, εκδόσεις Άγρα, 1998
http://el.wikipedia.org/wiki/πριμο_λεβι
http://www.triaridis.gr/keimena/keimA022.htm


                                                                                                                  Φώτης Γαλάνης, Α1


 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου