Για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Ένα σύγχρονο πρόβλημα που μαστίζει τις σημερινές κοινωνίες και καθιστά ιδιαίτερα επίπονη την προσπάθεια να ιεραρχηθούν τα αίτια του, είναι αυτό της παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων, των βασικών δηλαδή δικαιωμάτων που προστατεύουν ελευθερίες που δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι από τη στιγμή της σύλληψής τους, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία, την ελευθερία σκέψης και έκφρασης και άλλα. Στα ανθρώπινα δικαιώματα περιλαμβάνονται, επίσης, κοινωνικά, πολιτιστικά και οικονομικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα της συμμετοχής στον πολιτισμό, το δικαίωμα στην τροφή, στην ιατρική περίθαλψη, το δικαίωμα στην εργασία, στην εκπαίδευση και το δικαίωμα στην παροχή στέγης. Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και με ίσα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης και σεβασμού.

Η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά μας κληροδοτήθηκε από το παρελθόν. Γι’ αυτό άλλωστε έχουμε πρώτη, δεύτερη, τρίτη και τέταρτη γενιά ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Η πρώτη γενιά αναφέρεται στα ανθρώπινα δικαιώματα που αφορούν τις ατομικές και πολιτικές ελευθερίες και ήταν το αίτημα της Γαλλικής επανάστασης το 1789. 

Η γαλλική διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, 1789.

Η δεύτερη γενιά των ανθρώπινων δικαιωμάτων αφορούν τα πολιτιστικά, τα οικονομικά και τα πολιτικά δικαιώματα και ήταν το αίτημα της Ρώσικης επανάστασης το 1917.

Η Οικουμενική διακήρυξη 1948 αναφέρεται στη τρίτη γενιά ανθρώπινων δικαιωμάτων και στα 30 άρθρα της κατοχυρώνονται τα νομικά και θεσμικά δικαιώματα που αναφέρονται σε όλους τους πολίτες ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση.

Με το πέρασμα όμως των χρόνων προέκυψαν νέα προβλήματα και νέες παραβιάσεις. Και έτσι η τέταρτη γενιά ανθρώπινων δικαιωμάτων αναφέρεται στο δικαίωμα του ανθρώπου να ζει σε ένα περιβάλλον που δεν επιβαρύνει την υγεία του, ούτε την ψυχική του ισορροπία.

Τα αίτια που οδήγησαν στην καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι η ληστρική εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των φτηνών εργατικών χεριών των υποανάπτυκτων χωρών από τις χώρες του πρώτου κόσμου. Εκεί οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δουλεύουν κάτω από άθλιες συνθήκες, για πολλές ώρες. Επίσης, η διατήρηση των απολυταρχικών καθεστώτων σε χώρες τον υποανάπτυκτου κόσμου, γεγονός που υποστηρίζουν ακόμα και οι μεγάλες δυνάμεις ώστε να έχουν καλύτερη πρόσβαση στα εσωτερικά ζητήματα των χωρών αυτών, εκμηδενίζουν την προσωπικότητα των ανθρώπων και δεν τους αντιμετωπίζουν ως ελεύθερους πολίτες, αλλά ως σκλάβους, κάτι που αντιβαίνει στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Η καταπάτηση αυτή των δικαιωμάτων οφείλεται στον περιορισμό της δράσης του Ο.Η.Ε, σε θρησκευτικές πεποιθήσεις, αλλά και σε ρατσιστικές διακρίσεις. Στο άρθρο 2 της Οικουμενικής διακήρυξης προβλέπεται ρητά ότι κάθε άνθρωπος δικαιούται να επικαλείται όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που προβλέπει η παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, όπως, ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Επιπλέον δεν θα πρέπει να γίνεται καμία διάκριση εξ' αιτίας του πολιτικού, νομικού ή διεθνούς καθεστώτος της χώρας ή επικράτειας από την οποία προέρχεται κανείς, είτε αυτή είναι ανεξάρτητη, είτε υπό κηδεμονία ή υπεξούσια, ή που βρίσκεται υπό οποιονδήποτε άλλον περιορισμό κυριαρχίας.

Ωστόσο, το πρόβλημα της καταπάτησης των δικαιωμάτων φαίνεται να διογκώνεται και να παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις με το πέρασμα του χρόνου. Η πρόοδος που έχει συντελεστεί στον τομέα της Ιατρικής και της Βιοτεχνολογίας απειλούν το δικαίωμα του ανθρώπου στην μοναδικότητα, αφού γίνονται προσπάθειες για κλωνοποίηση. Επίσης, είναι αναγκαίο να καθιερωθεί το δικαίωμα της πλήρους και αντικειμενικής πληροφόρησης που παρέχουν τα ΜΜΕ, αφού το φαινόμενο της παραπληροφόρησης και της χειραγώγησης για κερδοσκοπικούς λόγους εντείνεται. Επιπλέον, κρίνεται σκόπιμο να διασφαλιστεί και το δικαίωμα του ανθρώπου να ζει σε ένα καθαρό περιβάλλον, αφού η σταδιακή και με ραγδαίους ρυθμούς μόλυνση καθιστούν επιτακτική ανάγκη την υιοθέτηση οικολογικής συνείδησης. Τέλος, η έλλειψη ουσιαστικής ανθρωπιστικής παιδείας κατά παράβαση της β’ παραγράφου του άρθρου 26 της Οικουμενικής διακήρυξης που προβλέπει ότι: «Η εκπαίδευση πρέπει να αποβλέπει στην πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην ενίσχυση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Πρέπει να προάγει την κατανόηση, την ανεκτικότητα και τη φιλία ανάμεσα σε όλα τα έθνη και σε όλες τις φυλές και τις θρησκευτικές ομάδες, και να ευνοεί την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρηση της ειρήνης», οδηγεί στην καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αφού δεν γίνεται πια σεβαστή η διαφορετικότητα των ατόμων, γεγονός που εντείνεται και από την μη ομαλή κοινωνικοποίησή τους.

Από όλα, λοιπόν, τα παραπάνω φαίνεται η ανάγκη ευαισθητοποίησης της παγκόσμιας κοινότητας. Εξάλλου δεν μπορούμε να αναφερόμαστε σε πολιτισμένη κοινωνία όταν δεν επικρατεί η αλληλεγγύη, η ισότητα, η ανοχή στη διαφορετικότητα. Όπου υπάρχει καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων μπαίνουμε σε ένα κύκλο βίας με δυσάρεστες συνέπειες για το άτομο και την κοινωνία. Η πρόοδος σε μια κοινωνία γίνεται μόνο με την πολύπλευρη ανάπτυξη και τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν δείκτη της κοινωνικής ευημερίας και της στάθμης του πολιτισμού μιας χώρας.

Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω ότι η έννοια των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν είναι στατική αλλά συνεχώς προασπίζεται νέες ελευθερίες όπως είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων και οι προσωπικές πληροφορίες για ευαίσθητα ανθρώπινα δεδομένα.

ΠΗΓΕΣ:

1) Βικιπαίδεια

2) Ενωμένοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα

3) Ανθρώπινα δικαιώματα (Σύνταγμα 1-32 άρθρα)

Αντώνης Δασκαλάκης, Α1